İnançsal Birlik İçin Yeni Dergâh Yapılanması: Yüksek Dergâh Ve Danışma Kurulları*

Birlik olmanın çözüm yolu,  Aleviliğin ve Alevilerin serçeşmesi,  inanç ve bilgi baş pınarımız Hacı Bektaş Veli’nin  dergâhından geçer.  Boşalan kablarımızı bu pınardan doldurmak ve dağılıp savrulmuş kafalarımızı-zihinlerimizi bu kaynaktan beslemek zorundayız.  Serçeşme, 13.yüzyıl Anadolu’sunda  Alevi halk topluluklarını birleştirip ilk inançsal birliği sağlayan ulu Hünkar Hacı Bektaş Veli’nin Ulu Dergahı’dır. Burası gönüllerimizin kabesi ziyaretgâhımızdır. Kızıl Deli Sultan’ın ikrarlı talibi Sadık Abdal, (14.yy.ın sonunda yazdığı) Divan’ınnda  Hacı Bektaş Dergah’nın sadece Kabe değil, aynı zamanda birliğimiz-kurtuluşumuz için Nuhun Gemisi olduğunu söyliyor; çünkü burası “arş-ı a’lâ sidre-i âli makâmı”, Tanrının oturduğu makam  olarak algılanmaktadır.

Dergahta Birlik Ismail Kaygusuz 27 Ocak 2012 Serceşme Medya

1527-28’de Hacı Bektaş Evladı ve Dergah’ının postnişini Kalender Şah Çelebi ayaklanmasının kanlı bir biçimde bastırılmasından sonra sürgüne uğrayan Hacı Bektaş Veli Ocağı Seyyidleri, Ulu Pir’in adına Kerbela’da-Bağdad’da kurdukları Dergah’tan bile,  Anadolu’nun çeşitli bölgelerindeki Seyyid ocaklarından Dedelere huzurda kazan kaynattırıp cem tutturarak “çerağ ve post” ile birlikte icazetname vermişlerdi. Bu bir çeşit, o dedenin yolu sürdürmeye ehil olup olmadığının sınanması ve ehliyetininin kanıtlanmasıydı. Bu, Ali yolunu sürdürecek bir Dede’nin eğitimden geçmesi gerekliliğini göstermektedir.

Dede ve babaların talip içine çıkıp yolu sürdürmesi, Görgü cemi yürütebilmesi için önce kendisinin bağlı bulunduğu Pir huzurunda musahibiyle birlikte dar-didar olması, sorgulanması, arınıp-paklanması zorunludur. Onların görgüsünü yapan Pir konumundakilerin de Hünkar Hacı Bektaş dergahında, Mürşid-i Kâmil makamındaki büyük Mürşid  ile müşkülünü halletmesi, kazan kaynatıp, çerağ yakarak post yeniledikten sonra icazet alması sözkonusudur. Tarihsel süreçte bu El ele, el Hakk’a ilkesiyle Hünkâr Hacı Bektaş Dergâhı’na bağlılık baskı ve sapmalara rağmen  büyük çapta  sürdürülmüştür.
Günümüzde bu ilkenin uygulanmasını gerektiren inançsal hiyerarşik yapının işletilmesi için Alevi-Bektaşi topluluklarının yaşadığı bölge ve ülkelerden gelecek olan seyyid ocakları temsilcileri dedeler ve babalar arasından 14-15 kişilik bir Yüksek Dergâh Kurulu  oluşturulmalıdır.
 
Dergâh Kurulu, rızalık temeli ve gönül birliğine dayanan, Hacı Bektaş Veli Dergâhı postnişinlik makamını, hizmet  ve sorumluluk paylaşımıyla  güçlendirecek bir inançsal kurul olacaktır. Bu Kurulun görevlerini şöyle özetleyebiliriz:

1) Cemleri yürütecek dedeleri, zakirleri ve diğer hizmet sahiplerini   yetiştirir,

2) Gülbenklerimizin, dualarımızın içeriği dahil olmak üzere, Cem ve cenaze erkânlarımızın günümüz koşulları çerçevesinde, ama özüne uygun olarak düzenlenip yürütülmesini sağlar. Bunları yürütecek Dedelere icazetname verir,

3)  Toplumsal müşküllerimizin inancımıza uygun biçimde çözülmesinden bu kurul sorumlu olmalıdır.

4) Resmi kuruluş olarak hizmet görecek olan Hünkâr Hacı Bektaş Veli Dergâhı Vakfı ile eşgüdüm içinde hizmet görür. Ayrıca Vakıf yönetiminde çıkacak olan anlaşmazlıkların çözülmesinde Mütevelli heyetine yardımcı olur.

5) Yüksek Dergâh Kurulu kendi arasında hizmet paylaşımı yapar. Kurul başkanı Hacı Bektaş Veli Dergâhı postnişini yol dilince mürşid-i kâmil makamındadır. Postnişin, rızalık esasına uygun olarak Mürşid vekili, Pir-Dede, Rehber-Mürebbi ve diğer hizmet sahiplerini, asıl üye ve yardımcıları arasından seçer.  Herbiri kendi hizmet postunun görev ve sorumluluklarını bilen olarak Cem’lerdeki hizmet sahiplerinin yetiştirilmesi sorumluluğunu üstlenirler.

6)  Dergâh Danışma Kuruluyla danışıp bilgilendirilerek hizmet ve sorumlulukları  paylaşır.  Yüksek Dergâh Kurulundan 3, Bilim-Sanat kurulundan 2 üye mütevelli heyetinde bulunursa eşgüdümsel yönden yararlı olur. Kurumlaşmış ve günümüz koşullarına uygun inançsal yapıya dönüşen bu Dergâh Kurulları’nın giderleri, kurulacak Vakfın geliri ve bağışlardan sağlanır.

7) Dergâh Kurulu en geç 3 ayda bir ve Postnişin’in gerekli gördüğü zamanlarda Danışma Kuruluyla ortak toplantı yapar. Kurul üyeleri üstlendiği ve yürüttüğü hizmetlere ilişkin bilgiler sunar. Bu hizmetlerin ayrıntıları Kurul oluşturulduktan  sonra  açıklığa kavuşturulur.

Dergâh danışma kurulu bilim adamı, yazar,  sanatçı ve doktor, avukat, yargıç benzeri profesyonellerden seçilerek, 7-8 kişiden oluşturulabilir. En az ayda bir toplantı yapar. Yüksek Dergâh Kurulu toplantılarına katılır ve çalışmalarına ilişkin bilgiler sunar. Ayrıca aşağıdaki hizmetleri de yerine getirmeye çalışır:

1.Yüksek Dergâh Kurulu üyelerinin üstlendikleri hizmetlerde eğitim ve kültür-bilgi taşıyıcılığı danışmanlığı yapar.

2.Alevi-Bektaşi şiir ve edebiyatı, tarih ve felsefesi üzerinde inceleme ve araştırmalar yapar; teşvik ve öncülük eder, seçkiler hazırlar. Alevi uluları ve bilge ozanlarının, Alevi-Bektaşi inanç ve felsefesini içeren nefes ve deyişlerinden önemli seçkiler yaparak onları açıklayan kolay okunur kitaplar hazırlar.

3.Ayn-i cem kurallarının, yani erkânların ve alevice yaşama ahlakının kolayca anlaşılmasını sağlayacak sadeleştirilmiş kitapçıklar yazılmasının kadro ve ekonomik koşullarını sağlar. Yılda hiç olmazsa üç kez çıkarabileceği bir periyodik yayın yapar.

4. Ulularımızın söylencesel yaşamları-kerametlerini masalsı bir dille  anlatan, ders verici nesnel temellerini de işaretleyerek hayal dünyalarını zenginleştirici Çocuk kitapları hazırlanmasına öncülük eder. Hacı Bektaş Velâyetnamesi ve  Yemini’nin “Faziletname”sinden başlanabilir.

5. Alevi-Bektaşiliğin klâsik elyazmaları, hüccet ve şecerelerinin incelenmesi için alan çalışmaları düzenler.

6.Zakirlik ve semah üzerinde alan çalışmaları yapılmasının ve arşivlemenin koşullarını hazırlar.  
Aşk-ı muhabbetlerimle konuşmamı sonlandırıyorum.

Gerçeğin demine hüü, mümine ya Ali! Kov-gaybetten koru bizi Hünkâr Bektaş Veli!

*İ. Kaygusuz’un,  Hacı Bektaş Veli Dergâhı postnişini Veliyeddin Hurrem Ulusoy’un çağrısıyla  27 Ocak 2012 tarihinde Ankara’da Ocak dedeleri, babalar ve 12 hizmet sahipleriyle  yapılan “Dergah Birlik Toplantısı”nda yaptığı konuşma